17 listopada 2021 r. odbyła się uroczysta inauguracja informacyjnego stoiska turystycznego wyznaczającego miejsce historycznego osiedla Jagorłyk w dzielnicy Dubossar.
Stanowisko informacyjne zawiera informacje o tej osadzie, która odgrywała znaczącą rolę w historii Naddniestrza, zwłaszcza w okresie XVII-XVIII wieku.
Montaż stoiska posłuży dobrej sprawie popularyzacji bogatego dziedzictwa historyczno-kulturowego Naddniestrza oraz rozwoju turystyki na wsi miejscowość.
Bogata i złożona historia tego regionu obejmuje okres (do 1793 r.), kiedy to Północna
Podolska część Naddniestrza wchodziła w skład państwa Polskiego. Osada Jagorlik na
przez wieki stanowiło skrajny Południowy punkt zaborów Rzeczypospolitej.
Staraniem naddniestrzańskich krajoznawców Ilja Litwinczuk i Natalija Riazanowa przygotowano opisy zabytków osady Jagorłyk i opracowań stoiska informacyjnego. Autorzy projektu chcieliby zwrócić uwagę turystów i miłośników historii na niektóre ciekawe strony życia tego miasteczka w przeszłości:
Zamek. Zamek w Jagorłykach został wzniesiony w XVI wieku, ale przez kogo i w jakich okolicznościach – nie wiadomo na pewno. Wspomina się, że został spalony przez kozaków w 1583 roku, po prawdopodobnie nie przywracać. Pozostałości zamku w kształcie prostokątnego Grodziska o wymiarach 102×73 m, otoczonego wałem o wysokości 1,5-3 m, położone w południowej części Przylądka.
Rezydencja hetmanów. W 1669 r. Kozacy prawobrzeżnej Ukrainy przejmują władzę osmańską. Powstaje Ukraiński sandżak z ośrodkiem w Niemirowie. Mianowani przez Turków hetmani często wybierali dogodnie położony Jagorlik jako tymczasowa rezydencja i baza wypadowa dla swoich oddziałów na północ na Podolu.
Status. Jako wieś Jagorlik wymieniony jest w aktach rozbiorów majątków Książąt Ostrogskich z 1603 I 1621 r. w 1672-1699 był częścią prawobrzeżnej Ukrainy, gdzie wielkie wpływy mieli wasalni Turcy hetmanów ukraińskich. Po odejściu Turków Jagorłykiem władali książęta Lubomirscy. Z rozbiorem Polski w 1793 r. stał się siedzibą państwową w Imperium Rosyjskim. Miejscowość w XVIII w. Jagorłyk wzmiankowana jest jako ośrodek Włościański w 1751 roku. W 1779 r. był ponownie ustanowiony przez księcia Lubomirskiego po dewastacjach tatarskich. W 1797 r. skonfiskowany w skarbcu Imperium Rosyjskiego. W miejscowości istniała szkoła żydowska, w 1799 r. mieszkało 27 mieszczan i 39 chłopów.
Cmentarz. Na miejscu zniszczonego zamku, za miejscowością, znajdował się cmentarz chrześcijański. Zachowane nagrobki pochodzące z XIX w. posiadają inskrypcje w języku polskim i rosyjskim. Występują nagrobki w kształcie maltańskich krzyży charakterystycznych dla lokalnej tradycji.
Słup graniczny. W 1699 r. Po odejściu Turków z Podola Jagorlik stał się skrajnym południowym osada dóbr polskich. Na cześć tego wzniesiono trójnawową ceglaną kolumnę z
napisami w języku polskim, tureckim i łacińskim. Wymieniany jako miejscowa atrakcja w
Przewodniki XIX w.
Przygotowanie stoiska jest inicjatywą organizacji pożytku publicznego ” Towarzystwo Kultury Polskiej Jasna Góra”, prowadzącego prace na rzecz rozwoju i ochrony polskiego dziedzictwa historyczno-kulturowego w Naddniestrzu. Swoimi działaniami Towarzystwo Kultury Polskiej chce wnieść istotny wkład w realizację programu rządowego ” wsparcie i rozwój turystyki w Mołdawskiej Naddniestrzańskiej Rzeczypospolitej na lata 2019-2026″, która przewiduje wśród szerokiej gamy działań i ustawianie oznakowań głównych atrakcji turystycznych i tras, wyposażenie turobiektów tablicami informacyjnymi.
Pomnik stoi na odcinku drogi głównej M-01 (Tyraspol-Kamionka), położonego w odległości ok. 500 m. na północ od kompleksu budynków Państwowego Rezerwatu „Jagorlik” Sp. z o. o.
Mamy nadzieję, że to stoisko rozpocznie trasę turystyczną.
Dyrektor Centrum Studiów wschodnioeuropejskich Uniwersytetu Warszawskiego, pan Jan Malicki, powiedział, że w 1699 r.w tych miejscach znajdował się słup graniczny z napisem „Finis Polska” w języku łacińskim, polskim i tureckim. Naukowiec zasugerował, że obecnie Obiekt ten może znajdować się na dnie Jagorlika.