Ulica Leowska 83(81) / Szciuseva nr 107
Niepozorny na pierwszy rzut oka, ale solidny i przestronny parterowy domek. Ciekawa jest jego historia, opisana w dokumentach przechowywanych w Narodowym Archiwum Republiki Mołdawii.
We wrześniu 1857 roku architekt miejski A.I. Bernardazzi wydał świadectwo na pusty teren, zakupiony przez Sofię Sokołową, z warunkiem, że działka zostanie zabudowana w ciągu dwóch lat. Budynek został wzniesiony według standardowego projektu.
Michał Gudewicz, który mieszkał w sąsiednim narożnym domu, odkupił tę działkę pod koniec lat 70. XIX wieku. Na miejscu domu z cegły glinianej – samanu – wybudował istniejący obecnie budynek.
W latach 1900. dom przeszedł w ręce syna pierwszego właściciela, Aleksandra Gudewicza. Od pewnego momentu zaczął pełnić funkcję dochodową – był wynajmowany różnym instytucjom i organizacjom. I tak w latach 20. XX wieku mieścił się tu Honorowy Konsulat Rzeczypospolitej Polskiej. Informację tę potwierdza księga adresowa „Cały Kiszyniów” z 1924 roku.
W tamtym czasie Mołdawia była częścią Królestwa Rumunii. Terytorialna kompetencja Honorowego Konsulatu w latach 1920–1921 obejmowała miasto Kiszyniów i Besarabię. Od 1922 roku instytucja ta uzyskała oficjalny status Konsulatu, a jego kompetencje rozszerzono na powiaty: Chocim, Bielce, Kiszyniów, Orgiejów, Soroki, Tyraspol, Cetatea Albă. W okresie od 1.06.1919 do 1.01.1923 Konsulatem kierował Włodzimierz Cywiński (konsul honorowy, konsul).
Konsulat Polski w Kiszyniowie, drugim co do wielkości mieście Królestwa Rumunii, bez wątpienia świadczy o znaczeniu poziomu stosunków dyplomatycznych w tamtym okresie między oboma państwami – Rzeczpospolitą Polską i Królestwem Rumunii.
Uwagę zwraca również fakt, że ogłoszenie o godzinach pracy Konsulatu było zamieszczone w dwóch językach – rumuńskim i rosyjskim.
Interesujące jest także wyraźne rozbieżności w numerach i nazwach ulic: nr 83 przy ulicy Leowskiej i nr 107 przy ulicy Szciuseva.
Tutaj mamy do czynienia z ciekawym fenomenem kiszyniowskiej toponimii miejskiej. Znaczna część ulic w różnych okresach zmieniała swoje nazwy, czasem wielokrotnie. Zmieniała się również numeracja domów.
Badacz historii miasta powinien znać te procesy.
W Narodowym Archiwum znajduje się szereg planów miasta, wydawanych w różnych okresach, które odzwierciedlają zachodzące zmiany. Dom, o którym mowa, przetrwał do naszych czasów z pewnymi modyfikacjami. Pod koniec lat 90. – na początku 2000. dobudowano dwa piętra… Cieszy jednak, że fasada zachowała się bez zmian.
Dom przy ulicy Șuseva 107 przedstawia niewątpliwą wartość jako przykład typowej miejskiej zabudowy Kiszyniowa z ostatniej ćwierci XIX wieku. Jest również ważny jako obiekt, który może opowiedzieć nam swoją ponadstuletnią historię, a także uzupełnić mapę polskich miejsc w Kiszyniowie.
Przy przygotowywaniu artykułu wykorzystano materiały z książki „Cały Kiszyniów” wydanej w 1924 roku. Jest ona dostępna do pobrania pod linkiem:
Autor publikacji: przewodnik i krajoznawca Aleksander Pawłow.